Алексей Елисеевич Кулаковский (Өксөкүлээх Өлөксөй)

(4 (16) марта 1877 — 6 июня 1926гг.)


БАЙАНАЙ АЛГЫһА

Кыһыл саһыл кыалыктаах,
Хара саарба хаппардаах,
Быалаах кэрэмэс кымньыылаах,
Ойдоох буурай оойнуулаах
Бардам тутуу,
Барылы кэскил,
Баай Барылаах
Тойон эһэм!
Истэ сэргэҕэлээ,
Көрө бүдүүлээ.
Баай хара тыа балаҕаннаах
Барбыты аҕалааччы
Бараахы Сүүрүк,
Курум хара тыа дурдалаах
Куоппуту күөйээччи
Кураҕаччы Сүүрүк,
Кураахтаах саалаах
Куоһарыылаах кустуктаах
Куралай Бэргэн,
Кылыыга ыгааччы
Тый хара аттаах
Тыҥырахаан Быһый,
Догдоон хара тыа дурдалаах
Тоҥууга тохтотооччу
Туольльут Бэргэн,
Элимтэҕэй таба аттаах
Элиэҕэ эргитээччи
Элик Бэргэн,
Айаас таба аттаах
Айаҕа аҕалааччы
Алып Самнаҕай,
Күөскэ күҥэйээччи
Күөсчүт Көкөөнөй
Күөкэй Боллох,
Тойон убайдарым!
Истэ билгэлээҥ,
Иһиллии чиньчилээҥ!
Эргинэ хара тыа
Эҕэһэтин тэрийэр,
Догдоон хара тыа
Тоҥуутун торутар,
Арыы хара тыа
Айатын аҥаабыллыыр
Алгыстаах кµннэрим таҕыстылар!
Тоҕус кыл уунуутунан уурар,
Сэттэ кыл чиккэйиитинэн кэбиһэр
Кэскиллээх кэмнэрим кэллилэр.
Баай Барылаах, тойон эһэм!
“Эһээ” диэтэхпинэ
“Эһээ” диир курдук буоларыҥ!
Тус бэйэҥ туһааннаах
Доҕор кынан туһалаа
Уурбуттаах буолларгын уларытыма,
Анаабыттаах буолларгын аральльытыма,
Мурун анныттан
Булта булан кулу,
Атах анныттан
Алта айан кулу!
Кыйаар кыйааргыттан кыйдаан,
Yрэх үрэххиттэн үүрэн,
Дайҕа дайҕаҕыттан таарытан
Элиэбэр эргит,
Тоҥуубар торут,
Сыһыаммар сыһыарт!
Хатараабыт хайгыаны хааннаа,
Көй боллох сэксэни көрүлэт,
Омуннаах уоттаах отууга улайдат!
Адаар муостааххыттан,
Атырдьах атахтааххыттан амсат!
Бодоҥноох тобуктааххыттан,
Буомнаах сүһүөхтээххиттэн бултат!
Сымнаҕас сыалааххыттан,
Сылаас тыыннааххыттан сымсаттар!
Ардай анаҕастааххыттан,
Адьырҕа кыылгыттан айан-кэрдэн кулу!
Кыһыл-хара кылааннааххыттан,
Күндү-үтүө түүлээххиттэн
Күөйэ-көссө көтөн кулу!

Алаас сыһыы саҕа
Араҕас танылҕаны таттым,
Чөҥөрө чүөпэ саҕа
Сөҥ сөгөлөөнү оҕустум,
Киэҥ тэлгэһэ саҕа
Кэтит сэксэни тэрийдим!
Аал уотунан айахтаан
Аһатан эрэбин,
Күөх уотунан күөмэйдээн
Күндүлээн эрэбин!
Аҕам анах
Ардахтаах арыыта,
Туҥуй анах
Тордохтоох тунаҕа!
Бүрү-бүттүүн, бары-баччыын
Аһаан-сырҕаан туруҥ эрэ,
Тойон эһэлэриэм!!!
“һа!.. һа!.. һа!.. (Күлэр.)
. . . . . .
Улуу үрэхтэр иччилэрэ,
Хотун эбэлэрим!
Yккүрүүр үрүйэлэргит,
Тыккырыыр тымырдаргыт,
Саккырыыр салааларгыт,
Сэттэ уон сискэл систэргит,
Аҕыс уон адаар арыыларгыт,
Тоҕус уон туорай тумулларгыт,
Дьүүлэ-дьүһүнэ суох түбэлэргит,
Холобура-холооно суох куруҥнаргыт,
Аата-ахсаана суох аабылааннаргыт
бастарыттан
Айа-кэрдэ, ыыта-кыйдыы олоруҥ!..
Сэттэ дьэрэкээн хайа,
Аҕыс мас хайа,
Тоҕус турук хайа иччилэрэ!
От аннынан обугунаспыт уолаттар,
Кырыс аннынан сыбдырыспыт кыргыттар,
Сэбирдэх аннынан сибигинэспит сиэттэр,
Бары аһаан-сырҕаан туруҥ!..
Эҕэһэ айаҕар олорооччу
Нэк бэргэһэлээх
Баттах Сарын Уол убайым!
Кэнтик төрдүгэр кэтэһээччи
Кыртас хайа саҕа сырайдаах
Маҥан Чаҥый эдьиийим!
Баллайах ойуун кыыһа
Таһын Курбай саҥаґым!
Сырбайар-сырыыргыыр,
Харгыстыыр-хаарчахтыыр,
Буомнуур-буомчалыыр буолаайаҕытый!
Аал уотунан айахтаатым,
Күөх уотунан күөмэйдээтим!
Аһаан-сырҕаан туруҥ!..
Төлкөлөөх түөнэ-маҕан түөрэх!
Тэхтиргэ тэптэрэр,
Очурга оҕустарар буолаайаҕыный! Туску-уо!..